Atlas

Track Record

• First Performance: St Niklaas (June 4, 1994) by Yves Saelens, tenor, Kris Matthijnsens, viola, Peter Van Cleemput, bassoon, Herman Truyens, marimba, and Christine Wauters, harpsichord
• Publisher: Grimbergen 1998 Lantro Music

Program Notes

Dit werk werd geschreven in opdracht van de academie van St Niklaas, ter gelegenheid van de herdenking van Gerard Mercator. Het is gebaseerd op de openingstekst uit Mercator's "Atlas, or a geographicke description of the world", uitgegeven in Amsterdam in 1636 (cfr infra). Alles draait rond het begrip "ATLAS" en het getal 5 : een kwintet (1 stem, 1 strijkinstrument, 1 blaasinstrument, 1 slaginstrument en 1 toetseninstrument), opgebouwd uit vijf (eerder korte) deeltjes (zoals er ook 5 werelddelen in de atlas zijn), waarvan elke beweging de uitwerking is van 1 van de vijf letters uit het woord "Atlas".

Vooreerst is er deel 1, de "A", een cantilene voor Tenor en Altviool, . Deel 2, de "T", een trio voor Clavecimbel, Fagot en Marimba, is gebaseeerd op allerlei korte klanken ("staccato's"). Dan volgt de "L", een kwartet voor Altviool, Fagot, Marimba en Clavecimbel, waarin vnl snelle loopjes voorkomen. Het vierde deeltje, weer een "A", refereert naar het eerste (dezelfde tekst, maar nu aangevuld met een extra zin), maar integreert ook de figuren uit het 2e en 3de. Dit is het hoekdeel, en ook het enige waar het volledige kwintet speelt. Tenslotte is er nog de "S", als een soort epiloog, een kwartet voor Clavecimbel, Altviool, Marimba en Tenor, gebaseerd op allerlei ruisklanken. De tekst valt hier uiteen tot losse syllaben en individuele letters.

Als je het stuk in haar geheel beschouwt, ontstaat zo als het ware een sterk gecondenseerde muzikale microkosmos, als kristallisatie van de kosmische denkbeelden van Gerard Mercator.

"Atlas King of Mauretania, was borne of a Royall race, and had for his father Serrenus, or Indigena (as Eusebius withnesseth out of the most auncient Historians) whose surname was Cœlus, & whose mother was Titea, surnamed Terra; his great Grand-father on the Fathers and mothers side were Elius or Sol, King of Phœnice, who with his wife Beruth, dwelt in Biblius, both of them excellently versed in ASTRONOMIE…"

"My purpose then is to followe this Atlas, a man so excelling in erudition, humanitie, and wisedome, (…) to contemplate COSMOGRAPHIE…"

Peter Swinnen

Specifications